LMQ

Đinh Thu Hiền: “Sông Hương có nói chi mô” - ĐINH THU HIỀN: Sông Hương có nói chi mô

ĐINH THU HIỀN: "Sông Hương có nói chi mô"

Gương mặt xinh đẹp, trắng trẻo, đôi mắt thăm thẳm biết nói, Lê Thị Thu Cúc sống trong đại gia đình đặc biệt của mình. Quán Bánh khoái Lạc Thiện ngay cửa Thượng Tứ nổi tiếng khắp xứ Huế, không chỉ vì món ăn ngon mà còn vì thân phận của những người đàn bà câm sống tại đây.

Lặng như dòng sông

Trước khi từ Sài Gòn ra Huế, nhà văn Đoàn Thạch Biền có nhắn tin cho tôi: “Em nhớ tới quán Bánh khoái Lạc Thiện để gặp những người phụ nữ câm nhé”. Thú thật ban đầu tôi không mặn mà lắm với việc này, đơn giản vì món bánh khoái quá nhiều dầu mỡ. Ăn 1 cái bánh là cảm giác mỡ chạy ớn khắp các tế bào. Nhưng vế sau của lời hẹn thì coi bộ hấp dẫn hơn. Vì sao quán bánh khoái nổi tiếng, có mặt trong tất cả các cuốn Guide Book đủ ngôn ngữ trên thế giới về Huế, lại nằm gọn trong gia đình những người đàn bà không thể nói được? Có bí mật nào chăng?

Huế những ngày hè tháng Tư nắng nóng và oi bức. Vậy nhưng khi bóng tối sập xuống, gió từ sông Hương thổi lên mát rượi, đủ thấy sự thong dong của bao du khách và người dân đi dạo trên cầu Tràng Tiền. Từ khách sạn Sài Gòn Morin, chỉ cần băng qua cây cầu thơ mộng này, quẹo trái rồi quẹo phải là nhìn thấy cửa Thượng Tứ của Thành Nội. Ngay đầu đường tấm biển quán Bánh khoái Lạc Thiện đã cũ theo mưa gió thời gian, nhưng đủ để khách đi đường biết được điểm cần tới.

Tôi dựng xe và kiếm chiếc bàn ngoài vỉa hè. Ngay bên cạnh tôi, bà lão tóc bạc phơ đang ngâm đôi bàn tay sưng khớp vào chậu nước muối. Đó là bà Ngô Thị Trà, 90 tuổi, chủ của Bánh khoái Lạc Thiện, mẹ của 7 người con bị câm bẩm sinh, trong đó có Thu Cúc.

Chuyện kể thì dài dòng lắm, nói ra thì lạc đề trong bài viết này. Nhưng túm gọn lại, bà Trà từ Quảng Trị ra Huế từ nhỏ. Bà lấy chồng, 1 công chức Huế thời Pháp, 2 người sinh được 8 người con. Chỉ trừ cô con gái đầu biết nghe và nói bình thường, còn lại 7 người con phía sau, bao gồm 1 cậu con trai và 6 cô con gái thì đều bị câm. Không ai biết lý do vì sao. Các nhà chuyên môn đều lắc đầu không giải thích được. Để tạo công việc cho các con, bà Trà cho mỗi người con gái học nghề khác nhau. Chỉ riêng cậu con trai là được truyền nghề làm và bán bánh khoái. Tuy vậy, các chị em thì vẫn tụ về đây, phụ bán hàng mỗi khi khách đông.

Sở dĩ tôi chọn Lê Thị Thu Cúc để viết, vì cảm thấy trong 6 chị em câm điếc ấy, đôi mắt của cô có nhiều điều muốn nói hơn hẳn. Thu Cúc không đẹp rạng ngời như cô em út, nhưng lại mang nét dịu dàng kiểu con gái Huế, vô cùng Huế.

Cô câm Thu Cúc cùng chồng trong Thành Nội

Buồn vì sự khác người

Để nói chuyện với Thu Cúc, tôi nhờ người phiên dịch, là cô cháu gái của Cúc. Hai người họ ra dấu đủ kiểu, mãi mới chuyển được ý của tôi cần hỏi. Rồi lại làm ngược lại, khó khăn vô cùng.

Lê Thị Thu Cúc kể, ngày còn nhỏ xíu, ra đường thấy mọi người nói chuyện mà không nghe được, buồn khủng khiếp. Nhưng về nhà, nhìn các chị em gái của mình cũng y chang vậy thì lại thấy sự hòa đồng. Từ nhỏ tới lớn, vì không bị va chạm với bất cứ điều gì nên cũng không thấy tổn thương bao giờ. Nước mắt với Cúc là sự hiện diện xa xỉ trong cuộc sống của cô.

7 anh em bị câm của Thu Cúc được mẹ mướn thầy về dạy học ngay tại nhà, cứ hàng ngày “nói chuyện” và vui sống cùng nhau. Càng lớn, Cúc càng trắng trẻo và xinh đẹp. Cô có cuộc sống hướng ngoại nên vô cùng đông bạn. Và tất cả bạn bè đều là những người có khả năng ăn nói bình thường. Thu Cúc không chơi với ai bị câm điếc giống như cô.

Ở tuổi cập kê, Cúc có rất nhiều bạn trai theo đuổi. Quán Bánh khoái Lạc Thiện của bà Trà đông khách vì tài đổ bánh và vị ngon riêng của nước lèo, nhưng chắc cũng vì sự xinh đẹp của 6 cô con gái câm điếc. Cô con gái kế út Thu Cúc ngoài thời gian học văn hóa, học may vá từ bà chị cả, thì cũng chạy bàn phụ gia đình. Khi thì rửa rau thơm, khi thì lau dọn chén bát. Các anh chàng ở Huế vì mê 6 cô con gái của bà Trà mà tới ăn bánh khoái thường xuyên thay cơm. Hàng phố kể, thời xuân sắc của chị em Thu Cúc, tiệm Bánh khoái Lạc Thiện đông nghẹt khách ra vô, chủ yếu là các chàng công tử hào hoa phong nhã. Người tới tán tỉnh, người tới ngắm nghía, cũng có người tới chỉ để thỏa trí tò mò.

Một bữa, có cả gia đình mở tiệm sửa đồng hồ ở phố gần đó kéo nhau tới ăn. Cậu con trai tên Trần Tấn Bửu nhìn thấy Thu Cúc thì mê quá. Chẳng màng tới ăn uống, anh chàng cứ ngồi để ý cô con gái kế út của bà chủ tiệm chạy tới chạy lui. Ít bữa sau, cha mẹ của Bửu đi qua gặp cha mẹ của Cúc để xin cho đôi trẻ làm đám cưới. Vậy là chẳng cần tìm hiểu, cũng không có thời gian yêu đương, Cúc vâng lời mẹ đi về nhà chồng.

Hạnh phúc của người câm

Cô câm Thu Cúc hạnh phúc bên chồng và các con

Ngày đám cưới, Thu Cúc tự tay trang điểm và làm tóc cho mình, không cần ai phụ giúp. Anh Bửu là người đàn ông chiều chuộng và tôn trọng vợ. Họ có với nhau 3 người con, 1 trai và 2 gái. Các con của anh chị sở hữu vẻ đẹp chọn lọc nhất của ba và mẹ nên dung mạo rất tuyệt vời. Cứ tới ngày Lễ 8/3 hay Lễ tình nhân, anh Bửu đều mua hoa hồng tặng cho Thu Cúc. Họ không nói được với nhau nhiều, nên chỉ biết thể hiện tình cảm bằng những chi tiết vô cùng nhỏ nhặt. Và cũng bởi câm điếc, nên không bao giờ Cúc phải buồn phiền vì “to tiếng” với chồng.

12 tuổi, Lê Thị Thu Cúc đã được chị gái cả dạy cắt may nên sau khi cưới chồng, cô quyết định mở tiệm may đồ. Chỉ chuyên may kiểu sườn xám nên tiệm của Cúc đông khách vô cùng. Đặc biệt với khách Việt kiều, mỗi lần về thăm quê đều ghé đặt cả vài chục bộ quần áo để mang đi. Ngày đông hay hè, Thu Cúc đều miệt mài để cắt đo các miếng vải in bông theo kiểu riêng cho sườn xám. Khách tới chẳng cần nói gì, cứ đứng yên để cô chủ câm lấy số đo. Mọi việc còn lại, Thu Cúc quyết định hết. Mà chẳng ai phải phàn nàn. “Lạ nhất là từ trước tới nay, khách nào tới thử đồ cũng thấy vừa vặn nên không ai phải sửa gì cả”, cô cháu gái tên Loan – người phiên dịch cho cuộc “nói chuyện” giữa tôi và Thu Cúc nhận xét nhanh bằng giọng chất giọng Huế thanh thoát.
Trong lúc chờ thiếu nữ mới vô tiệm lựa mẫu áo và váy, Thu Cúc mang album hình ra khoe. Những tấm hình tuyệt đẹp và lãng mạn giữa cô và chồng đứng trong Thành Nội và cạnh sông Hương, đủ thấy tình yêu sâu nặng sau nhiều năm chung sống.

“Sông Hương có nói chi mô”, tứ này không phải là của tôi nghĩ ra, mà do tôi đọc trong truyện của nhà văn Đoàn Thạch Biền. Nhưng cảm thấy không thể khác hơn với cuộc sống và thân phận của người con gái bị câm sống gần cửa Thượng Tứ. Đôi mắt đen với lông mi dài cong của Thu Cúc cho tôi cảm giác, nếu không bị câm điếc bẩm sinh, có thể cuộc đời của Thu Cúc không thể bình yên và phẳng lặng như đã có. Đời người con gái, chẳng ai biết trước được mình sẽ tới bến nào đục, bến nào trong.

Vậy thì cứ như sông Hương, làm răng phải nói điều chi!

Đ.T.H

(nguồn: Tạp chí Thế giới phụ nữ - 5.2014)