LMQ

LÊ MINH QUỐC: Một thời mang áo lính

Lê Minh Quốc đi bộ đội và được bổ sung vào một đơn vị sang chiến trường Campuchia.

Điều may mắn thứ nhất: Lê Minh Quốc được giao làm chức quản lý đại đội, phân phát gạo và thực phẩm. Thấy lính ăn đói, mặc rách, không chịu được, Quốc cứ lặng lẽ tăng khẩu phần cho lính. Thế là bị giáng chức xuống làm anh lính trơn.

Lê Minh Quốc dẫn đầu một tốp lính đi trinh sát, vướng phải mìn. Mìn không nổ. Thoát chết. Đấy là điều may mắn thứ hai. Còn điều may mắn thứ ba thuộc về bạn đọc. Bởi thế mà họ còn có một nhà thơ, nhà văn, nhà báo đầy tâm huyết - Lê Minh Quốc…

Tôi đã đọc tập thơ “Đất bên ngoài Tổ quốc” http://www.leminhquoc.vn/lmq/tho/tap-tho/643-dat-ben-ngoai-to-quoc.html của ông và Đoàn Tuấn. không ngờ, ông cũng có một đoạn đời cười ra nước mắt như vậy. Nếu không qua thử lửa chiến tranh, liệu ông có trở thành nhà văn, nhà thơ không?

Những năm tháng ở chiến trường đã giúp tôi có cái nhìn về cuộc đời bình tĩnh và độ lượng hơn. Chiến tranh là điều không bình thường, không ai muốn phải đối diện với nó cả. Thế nhưng, rồi cũng phải chấp nhận như một sự tự nguyện.

Kỷ niệm vui à? Đêm. Trăng sáng. Trên đường từ phum Choamsre vào rừng có một chiếc xe bò đi lững thững, nó chở theo một con bò đã chết. Vào trong rừng, những nông dân Campuchia đã đào một cái hố lớn để chôn con bò. Tôi và Dũng (người Hà Nội) đã bí mật bám theo. Sau khi họ bỏ đi, thì chúng tôi vội vã đào lên, rồi dùng liềm để cắt thịt đem về.

Khi về lại căn cứ, không dám đi cổng chính vì sợ đại đội phát hiện. Vậy là chúng tôi phải cắt rừng, không ngờ lại rơi ngay vào hướng phục kích của đơn vị. Tưởng bọn tôi là địch mò vào căn cứ, thế là một loạt đạn vang lên đinh tai nhức óc. May không trúng đạn, chúng tôi hét toáng lên. May lắm, không thì “tiêu” đời rồi. Nhắc lại kỷ niệm này, để thấy rằng thời đó chúng tôi sống gian khổ và đôi lúc cái chết cũng đến một cách lãng xẹt như thế.

Thơ viết cho mẹ và em trong những ngày ấy, có những bài, những câu nao lòng. Mẹ và em chiếm trọn phần hồn ông đến thế sao?

Làm thơ, có nghĩa là lúc anh khai thác đến tận cùng cảm xúc trong tâm hồn anh. Chất liệu của thơ chính là nội tâm của anh, chứ nào ở đâu khác. Những lúc suy sụp niềm tin nhất, thì hình ảnh dịu dàng của mẹ và em đã đến với tôi như một suối nguồn trong trẻo tinh khiết để tôi rửa sạch mọi nhọc nhằn cát bụi.

Ông ra lính, vào đại học với hai bàn tay trắng. Làm thơ viết báo để kiếm tiền ăn học, mặc dù trước đó ở Campuchia có người cho ông rất nhiều vàng và cả hạt xoàn mà ông không nhận. Vì thế, ông được cấp trên khen tưởng “không tham của lạ, giữ vững danh hiệu anh bộ đội cụ Hồ”.

Này, trong những lúc cơ hàn lận đận vì kiếm sống, có lúc nào ông chạnh nghĩ tới màu vàng lấp lánh quyến rũ đó không?

Thú thật, tôi chỉ mơ kiếm tiền để đủ sống, vì không có nhu cầu gì nhiều và phải kiếm sống bằng những giọt mồ hôi lương thiện. Chẳng có cái gì tự nhiên đến với mình mà không phải trả giá. Do đó, tôi không nghĩ đến được nhận một thứ gì mà mình không đổ một giọt mồ hôi nào, kể cả danh vọng và quyền lực, chứ nào phải riêng vàng đâu.

Ông có những câu thơ rất lạ:

"Và anh gọi thầm ơi hoa cúc trắng

Dù hoa cúc vàng bối rối lúc nhìn em

Ơi hoa cúc vàng, hoa cúc của ta đâu?"

Điều gì đã làm ông thảng thốt đến nhầm lẫn dễ thương như vậy?

Thơ - đó là tâm linh, là sự mặc khải ở ngoài tầm kiểm soát của nhà thơ. Hoa cúc từng đi về trong thơ tôi như một sự an ủi, vỗ về. Đã lâu lắm rồi, tôi không còn thấy bóng dáng của hoa cúc trong những dòng thơ tôi viết nữa. Tại sao, tôi cũng không biết!

Ông Quốc này, tôi quen ông đã khá lâu. Thơ văn ông tôi đã đọc, nhưng tôi cứ ngờ ngợ chân dung ông tự vẽ mình:

"Tôi gọi tên Quốc

thằng uống rượu say, ăn mày kỷ niệm

suốt đời hoài hương như thằng đê tiện

thằng ươn hèn không nịnh hót ai

thằng giàu có vì tiền không dính túi

thằng là thằng, chao ơi cát bụi!

đi về mấy ngả trần ai!"

Trào lộng đến thắt lòng. Bài thơ không đề năm tháng. Chẳng biết đấy là Lê Minh Quốc thời nào. Còn bây giờ?

Đó là tôi của những năm quá khứ hiện tại và tương lai. Dù chân thật hoặc tráo trở thì gương mặt ta bi, hài, trung, nịnh… thì ta cũng chẳng đánh lừa được ai cả. Như đói thì ăn, mệt thì nằm nghỉ. Tôi làm thơ như tôi đã sống. Nhà thơ là một diễn viên tồi trên sân khấu cuộc đời, hắn không đóng được vai nào ngoài vai nhà thơ nếu hắn là nhà thơ thật sự.

Trần Nhật Thu (thực hiện)

(nguồn: tạp chí Tài hoa trẻ - 1998)