LMQ

THỜI SỰ CẨM NANG năm 1925

Toàn bộ vấn đề thời sự của Nam kỳ năm 1925 hầu như đều được lưu trữ trong 600 trang sách do nhà in Nguyễn Văn Của ấn hành năm 1926, ngoài bìa ghi rõ: “Các quan chủ tỉnh trong Nam kỳ có mua một ngàn cuốn đặng phát cho các làng dùng”.

tulieu_LMQR1

Nay đọc lại chúng ta thấy vẫn còn có rất nhiều thông tin hữu ích cho việc nghiên cứu, tìm hiểu về Nam kỳ xưa. Chẳng hạn, Kể các quan tổng thống cõi Đông Dương, ta hiểu “tổng thống” ở đây có nghĩa là “quan toàn quyền”. Trong sách liệt kê từng năm với đầy đủ tên họ từng người giữ trọng trách ấy, bắt đầu từ năm 1887 là ông Constans; đến năm 1925 là ông Varenne. Ngoài ra còn có danh sách các quan nguyên soái. Theo đó, từ lúc mới chiếm được Nam kỳ (1859), người giữ chức vụ này là ông Rigault de Genouilly và năm 1924 là ông Cognacq. Trong sách có phần Công văn lược lục, in toàn bộ các “châu tri” của Thống đốc Nam kỳ gửi cho “các quan tham biện chủ tỉnh”. Qua đó ta biết được các quy định về săn bắn, đi xe hơi, bán xăng dầu, dạy học v.v… Thêm một phần quan trọng nữa là các thông tin liên quan đến sự phân chia các tỉnh tại Nam kỳ được ghi lại hết sức chi tiết về diện tích, dân số, nhân sự v.v…

Đặc biệt còn có phần Văn uyển - tiểu thuyết mới. Trong đó, từ trang 507 đến trang 535 in tiểu thuyết Oán trả ân đền của tác giả Vân Phong (Huế). Mở đầu:

Thơ rằng:

Trời kia thăm thẳm đất minh mông,

Thiện ác nào ai có biết không?

Oán trả ân đền khôn lậu tiết

Khuyên nhau nhơn đức hãy ghi lòng

Từ trang 537 đến trang 570 là tiểu thuyết Phận cải duyên kim của tác giả Vân Đình (Huế). Thỉnh thoảng, lại có thơ như lúc miêu tả cảnh trăng lên: "Khi ra giữa sông đậu đó một hồi thì lần thấy mé Đông hừng rạng, chị Hằng Nga thong thả mở thoeng, bạch ngọc khoát màn the trắng bước ra giữa không trung. Chính là khi:

Một vùng trăng tỏ nước trong

Tiếng huyền chỉ nẻo đem lòng trêu hoa"

Như vậy ngoài ý nghĩa tìm tiểu về các vấn đề hành chánh, ta còn có thêm tư liệu về sự hình thành của tiểu thuyết ở Nam kỳ. Nếu nghiên cứu về văn bản, chúng ta sẽ thấy được kỹ thuật viết tiểu thuyết thuở ấy.

L.M.Q