LMQ

LÊ MINH QUỐC: Tập cười

Thoát sinh ra thì đà khóc chóe,

Trần có vui sao chẳng cười khì?

Nguyễn Công Trứ - ông thi sĩ “chịu chơi” nhất trong các bậc túc nho giữa cuối thế kỷ XIX đã nói đúng quá. Cứ nghĩ lại mà xem, lúc nhàn rỗi ngồi bấm đốt ngón tay nhẫm lại năm tháng đã đi qua, hầu như ai cũng cảm thấy buồn nhiều hơn vui. Những cay đắng, những âu lo, những nghi ngại hằn vết sâu trong tâm tưởng nhiều hơn niềm vui, tiếng cười. Nghĩ xong, tặc lưỡi não nùng với câu nói xưa như trái đất: “Đời là bể khổ”!

Đôi khi, cứ tưởng rằng để trưởng thành, con người ta chỉ cần “học ăn, học nói, học mở…” là đủ. Nhưng than ôi, không hẳn thế, còn phải tập cười nữa. Nói gì nghe lạ quá, bởi cười là một thuộc tính của con người. Chỉ con người mới biết cười. Vui thì cười; buồn thì khó là lẽ tự nhiên của tâm sinh lý, hà cớ gì phải tập cười? Nói thế có đúng không? Vâng, không sai chút tẹo tèo teo nào. Tuy nhiên, tập cười không phải mỗi ngày đứng trước gương như thí sinh sắp dự thi hoa hậu toàn cầu phải tập nhoẻn nụ cười thật mê ly, đắm đuối. Lúc ấy, cười lên, nhếch mép lên cười, nhìn rõ vào trong gương và tự điều chỉnh, đại khái, nụ cười chưa đẹp lắm, chưa tươi lắm mà dường như hơi có nếp nhăn khóe miệng, dường như ánh mắt chưa long lánh như nàng công chúa ngủ trong rừng v.v… và v.v… Tóm lại, nụ cười ấy chưa “hồn nhiên như cô tiên”, cần phải “chỉnh sửa” lại hoặc phải tập qua kiểu cười khác!

Thử hỏi, đó có phải là cười? Tôi quyết rằng, không.

Ý nghĩa đích thực của nụ cười, tiếng cười là phải xuất phát tự lòng mình, tự sâu thẳm linh hồn đang sống trong tâm trạng muốn cười. Ơ hay, có lúc chưa muốn cười thì sao? Chẳng lẽ, phải “nặn” ra nụ cười à? Vậy làm sao có thể lúc nào cũng cười được? Thưa, muốn như thế, phải tập. Có những lúc nhìn vào mắt nhau, trong lòng bực bội quá, đang cáu gắt những muốn quát lên một câu cho nhẹ lòng nhưng có người lại cười. Nhờ thế, mối quan hệ đôi bên dần dà chuyển qua một gam màu khác, tươi sáng hơn. Khi Chí Phèo vác dao đến nhà Bá Kiến những muốn rạch mặt ăn vạ, dù muốn đằng đằng sát khí cho bõ tức, nhưng không, Bá Kiến vẫn nhẹ nhàng cười. Thế là bao nhiêu hậm hực, “khí phách” của kẻ “bán trời không mời thiên lôi” xẹp lép như bong bóng xì hơi.

Một nụ cười kịp thời, đã hóa giải được bao nhiêu chuyện “gây cấn” có thể sấm vang chớp giật sẽ xẩy ra trong tích tắc. Lúc ấy, những tưởng đôi bên có thể nhảy vào ăn tươi nuốt sống, nhưng rồi, khi nhìn thấy nụ cười trên môi “đôi phương”, lòng lại dịu xuống. Những câu chuyện về ích lợi của nụ cười, có thể kể ra từ ngày này qua tháng nọ. Các bác sĩ là người đủ thẩm quyền và kiến thức phân tích ích lợi của nụ cười, đại loại, có tác dụng tốt cho trí não, tim mạch, cung cấp oxy cho cơ thể, giải phóng suy nghĩ tiêu cực, giảm đau…

Từ góc độ tâm lý, đừng tìm đâu xa, cứ đọc lại ca dao sẽ thấy sự khôn khéo của ông bà ta. Ngày nọ, anh chồng đùng đùng nổi giận, quát tháo ầm ĩ thì cô vợ vẫn nhẹ nhàng, không “tay đôi” hơn thua “một mất một còn”:

Chồng giận thì vợ làm lành

Miệng cười chúm chím: Thưa anh giận gì?

Thưa anh, anh giận em chi

Muốn cưới vợ bé em thì cưới cho

Nhìn “miệng cười chúm chím”, lạ thay bao nhiêu nỗi bực bội trong lòng tiêu tan hết, cứ như u ám tan dần khi ánh nắng quang đãng đang rọi tới dần! Vậy, để hằng ngày có được nụ cười, phải làm sao? Hãy tập cười. Tập như thế nào? Hãy hỏi tự lòng mình. Lòng yên vui ắt có tiếng cười. Lòng an tịnh, khoan dung ắt trên môi nụ cười tìm đến. Tôi không tin một người sống trong tâm trạng u uất, trầm cảm, nhìn đâu cũng thấy sự bi quan, đáng ghét lại có thể cười. Muốn cười được, trước hết phải tự mình quét sạch mây mù ấy đang cuồn cuộn trong lòng. Chà, dễ dàng quá. Vâng, dễ dàng lắm nhưng không phải ai cũng ý thức được điều đó. Có những lúc thay vì cười, họ lại quên béng đi mà chìa ra cái bộ mặt đưa đám, cau có nên lời lẽ chì chiết cứ thế tuôn ra….

Có người bảo, cần gì phải tập cười. Đã từ rất lâu, ông Nguyễn Văn Vĩnh đúc kết rằng, “An Nam ta có một thói lạ là thế nào cũng cười. Người ta khen cũng cười, người ta chê cũng cười. Hay cũng hì, mà dở cũng hì; quấy cũng hì. Nhăn răng hì một tiếng, mọi việc hết nghiêm trang”. Thưa, cười kiểu ấy là cười giả lả, không thật lòng, chỉ muốn khỏa lấp sự việc mà lẽ ra phải tranh cãi đến cùng đặng tìm ra chân lý của nó. Kiểu cười ấy, cách cười ấy không cần thiết cũng tựa như “chưa nói đã cười, chưa đi đã chạy là người vô duyên”.

Vậy thế nào là cười? Ai cũng có câu trả lời, tùy quan niệm mỗi người. Với tôi, dù quan niệm thế nào thì phải tập cười, nghĩa là tập thay đổi cái nhìn về thế giới chung quanh theo hướng tích cực hơn; tập tìm lấy sự tích cực trong sự hỗn độn va chạm của mỗi ngày để có thể nở cười lạc quan và yêu lấy cuộc đời.

L.M.Q

(nguồn: Chuyên đề Sức khỏe số cuối tuần 13.9.2014 của báo Khoa học phổ thông)