LMQ

Lê Minh Quốc - DU LỊCH CỦA NGƯỜI CÂM - Số 10

10.

“Chiều một mình qua phố, âm thầm nhớ, nhớ tên em. Có khi nắng khuya chưa lên mà một loài hoa chợt tím...”. Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn thuở sinh thời khi viết những dòng ấy có lẽ ông chưa đến Hà Lan, nhưng bằng sự linh cảm của một nghệ sĩ tài hoa, ông đã cảm nhận được ngày mưa tháng nắng ở xứ hoa tulip. Ô hay! Tại sao lại là “nắng khuya”? Đã hơn chín giờ tối, ngoài trời vẫn còn nắng, dù nắng không còn rực rỡ dậy thì, nhưng vẫn là thứ nắng dìu dịu và đủ sức hấp dẫn những tâm hồn đang phiêu bồng muốn ngắm nhìn ánh sáng để thức, để tận hưởng không khí ồn ào và náo nhiệt lúc về đêm ở Amsterdam. Sau khi đi lang thang, Thịnh, Dũng và tôi quay trở về uống bia ở một nhà hàng ngay quảng trường DAM, không vào bên trong, chúng tôi chọn phía ngoài sân. Một ly bia giá 6 Euro! Giá cao ngất trời. Nhưng vẫn gọi một cách hào phóng và uống vô tư. Bởi chỗ ngồi. Một chỗ ngồi cho phép tôi quét một tầm mắt là nhìn thấy cả dòng người đang nườm nượp đi dạo ngoài kia. Ngay dưới chân tượng đài Dân Tộc thiên hạ đang bao quanh xem một anh chàng biểu diễn lửa. Bằng cách ngậm dầu hỏa trong miệng, anh ta phun ra một dòng lửa sáng rực. Ai nấy vỗ tay vang. “Uống đi! Bia ngon”. Có tiếng mời trống không của Dũng. Ly chạm vào ly gợi lên một âm thanh khô khốc. Rồi, uống. Không ai nói với ai một lời nào. Những ly bia cạn dần. Mỗi người đeo đuổi theo một suy nghĩ riêng.

Uống cạn ly bia, tôi khum mười ngón tay đưa lên mũi, ngửi lại lần nữa, cảm giác cái mùi thuốc lá cần sa vẫn còn lẩn khuất đâu đây.

Cái mùi lợm giọng quái quỷ này vẫn ám ảnh là do lúc nẫy chúng tôi đã đi vào khu “dark”. Vừa mới bước chân vào phố này lập tức xộc vào trong mũi là khói cần sa đặc quánh trong gió. Khét lẹt. Thế nhưng, tôi nhận ra rằng, ở Amsterdam nói chung việc hút thuốc lá nơi cộng cộng không được thiên hạ nhìn bằng cái nhìn thiện cảm. Không phải nơi nào ta cũng có thể phì phèo và nhả khói một cách ngang nhiên đâu. Lướt qua từng quán, tôi thấy sau từng tấm kiếng trong suốt là những cô gái điếm đang tênh hênh cười tình, lẳng lơ chào mời; là tiếng nhạc ầm ĩ; là những thú vui của dục vọng; là những cơn say để quên đường về; là gì nữa? Chúng tôi chỉ lướt qua như một nhà đạo đức nghiến răng lắc đầu từ chối những cám dỗ, những mơn trớn, những vuốt ve... Ngay sát con đường đi, nhìn xuống dòng kênh vẫn là những vòm xanh lấp loáng hiền lành. Con phố này cũng giống như mọi phố khác. Có khác chăng chỉ là những hình ảnh sỗ sàng về tình dục phơi bày ra phía trước một cách lộ liễu, không cần phải che dấu.

Trong lúc đang đi và nhìn ngắm một cách tò mò, tọc mạch bỗng nghe có tiếng ồn ào từng phía xa vọng tới, đang là người du lịch lập tức cái máu nhà báo đã nổi dậy và buộc chúng tôi phải lao tới. Khi đến nơi, chúng tôi không thể vượt qua được một rào cản, phía trước là cảnh sát đang làm nhiệm vụ. Những người đến trước cho biết là vừa xẩy ra một vụ đâm chém của những người say rượu. Cảnh sát đã kịp thời có mặt, họ nai nịt gọn gàng và thể hiện những động tác nhanh gọn để chuyển nạn nhân.

Đó cũng là lúc chúng tôi rời khỏi nơi này.

Trên đường trở về khách sạn, chúng tôi rủ nhau mua vé vào Bảo tàng Venustempel hay còn gọi Sexmuseum tại “Damrak 18”. Giá vé rẻ đến mức không ngờ, chỉ 2.5 Euro. Ngay trước cửa là thần vệ nữ và bước vào trong người xem có thể tận mắt thấy từ hình ảnh đến các dụng cụ liên quan đến sex. Nếu muốn nhìn thấy hình ảnh cử động hãy bước vào phòng nhỏ, hai người ngồi, bỏ vào khe cửa một đồng xu thì trước mắt sẽ chiếu đoạn phim ngắn hoặc xem trên kênh truyền hình v.v... Hay nhỉ? Chỉ cần viết hoặc nói “v.v...” là đủ. Cần gì phải dài dòng, kể lể thêm nữa bởi không khéo có người cười vào mũi cho đấy! Nói vắn tắt một lời, bất cứ những gì liên quan đến các bộ phận và quan hệ tình dục của con người đều được trưng bày trong ngôi nhà rộng lớn này. Số lượng phải tính bằng đơn vị hàng ngàn. Thú thật suốt một giờ đồng hồ tham quan tất tần tật hiện vật “tự cổ chí kim”, dù chỉ xem thoáng qua nhưng tôi cũng đã chếnh choáng như ngộ độc, không rõ tâm trạng của mình như thế nào nữa. Các hình ảnh ấy cứ nhảy múa trong đầu. Ban đầu, tôi còn ngượng như một người ăn vụng bị bắt quả tang, nhưng khi nhìn chung quanh thấy có cả những yểu điệu thục nữ thì cảm giác ấy tan biến đi. Trong khi tham quan, bằng biện pháp nghiệp vụ của riêng mình, tôi đã có trong tay một tài liệu về bảo tàng độc đáo này mà không phải ai cũng có, tất nhiên viết bằng tiếng Anh. Một người bạn đã dịch ra như sau:

“Các bạn đến với nhà bảo tàng về Giới tính đầu tiên và xưa nhất trên thế giới: Bảo tàng “Venustempel” tại Amsterdam. Nhà bảo tàng hàng đầu về khoái cảm yêu đương với những bộ sưu tập mở rộng từ tranh, hình chụp, tượng, băng dĩa... về đề tài tình dục. Tất cả hiện vật này bắt đầu xuất hiện từ thế kỷ XVII đến nay do các cá nhân thu thập.

Venustempel khai trương từ năm 1985 với nhiều sự lo ngại. Vì những bộ sưu tập ban đầu chỉ là những vật thể, tượng về tình dục của thế kỷ XIX và giới hạn trong một góc trưng bày nhỏ. Không ai dám đoán chắc ý tưởng này sẽ thật sự thành công hay không. Tuy nhiên, những quan khách đầu tiên đã rất nhiệt tình cho rằng cần mở rộng bộ sưu tập. Và công chúng đã bị mê hoặc bởi nhà bảo tàng mới này.

Có rất nhiều nhà bảo tàng cho mọi đề tài, trừ giới tính (sex). Mặc dù sex hấp dẫn tất cả mọi người và luôn là đề tài nóng bỏng, nhưng chỉ đến khi Venutempel được mở ra thì khía cạnh lịch sử và nghệ thuật của sex mới được thể hiện và nhấn mạnh đầy đủ. Vì thế nó thành công, dẫu muộn màng, cũng là điều được mong chờ tất yếu. Nghệ thuật yêu đương đã được thể hiện bằng một ngàn lẻ một động tác khác nhau qua nhiều thế kỷ. Đó cũng là chủ đích của tất cả những gì mà nhà bảo tàng này muốn thể hiện.

Khi các bộ sưu tập dần dần tăng lên, bảo tàng cần phải mở thêm nhiều phòng. Như là một định mệnh, người ta tìm được hai tượng về tình dục dưới móng của toà nhà thứ nhất, một mảnh vỡ của viên gạch gốm xanh (Delft Blue) đã lộ ra một người đàn ông ở tình trạng cương cứng đang chơi bài và một bức tượng cổ thần Hermes với dương vật khổng lồ. Giới khảo cổ khám phá ra rằng, bức tượng thần Hermes là do thương gia Hà Lan mua về từ Địa Trung Hải từ hàng trăm năm trước. Không biết đó có là điềm báo thành công rực rỡ của bảo tàng Sex ở Amsterdam thành sự thật?

Cho dù thế nào thì Venustempel vẫn đang thu hút 500.000 lượt khách tham quan mỗi năm, trở thành một trong những bảo tàng được tham quan nhiều nhất tại Amsterdam. Nhiều nhà bảo tàng sex được mở ra trong vài năm gần đây: Berlin, Copenhagen và Paris nhưng dường như không có nơi nào thành công như Venustemple.

Những bộ sưu tập được trưng bày ở hai khu nhà phía sau lưng của tòa nhà chính và một khu phía trước của toà nhà chính được nối với nhau bằng các dãy hành lang thiết kế đặc biệt. Kết quả là các phòng và hành lang lại trở thành một mê trận thú vị. Khách tham quan đi hết ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác vì tầm nhìn trêu ngươi. Điều này cộng thêm với bộ sưu tầm không ngừng tăng lên từ nhiều thời kỳ, văn hoá đã làm thoả mãn thị giác và thính giác của người xem.

Lấy lịch sử kinh điển làm ví dụ: Cleopatra được biết như là người có thể “chiến đấu” với cả một trung đội đàn ông khi mà Caesar ở tiền tuyến. Người Hy Lạp cổ “làm chuyện đó” vui sướng và thường xuyên. Đó có thể là đàn ông hay phụ nữ nhưng dĩ nhiên là theo “kiểu Hy Lạp”. Nhưng người La mã thì lại là biểu trưng cho trường phái quá độ kiểu tình dục hoang dại. Và cũng chẳng có gì là ngạc nhiên nếu cả thế giới sex có nguồn gốc từ Latinh.

Dĩ nhiên có những thời kỳ sex được nhìn ở nhiều góc độ khác nhau, nói một cách nhẹ nhàng là bị kiềm chế. Vào thời trung cổ, khoái lạc tình dục thì bị tin là công việc của Quỉ sứ. Những ai không biết kiềm chế thú tính sẽ bị nhà thờ hành hạ và có thể bị thiêu sống. Thông minh nhất là phải biết giấu những hành vi sex của bản thân. Sau đó, đạo đức trở nên bớt khắt khe. Hình thái nghệ thuật ngày càng phong phú vào thời kỳ các Hiệp sĩ và tư tưởng tình dục một lần nữa được nhìn nhận “tinh khiết, trong sáng và quí phái” và đạt đến cao trào vào thế kỷ XVIII.

Trong một giai đoạn ngắn, một làn sóng Thanh giáo thổi vào từ Anh, tình dục lại trở thành một điều cấm kỵ ở thời các nữ hoàng Vitoria. May mắn vào thế kỷ XX là sự kết thúc của trào lưu kiểu cách này. Ngày nay ai cũng muốn biết và đặc biệt là muốn làm lại mọi thứ. Đàn ông và phụ nữ đều có nhu cầu được thể hiện như họ muốn và bình đẳng khi “lâm trận”. Cuộc cách mạng tình dục (thứ hai) đã bắt đầu.Và tương lai? Chúng tôi nhường lại điều này cho trí tưởng tuợng của bạn”.

Rời khỏi Venustempel, đêm đã khuya.

Trên đường về tôi bắt gặp một hình ảnh để sau đó, một nỗi bùi ngùi bám trong trí nhớ, không chịu rời xa mà cứ dùng dằng mãi và len lỏi vào tận mộng mị. Giữa phố phường người qua kẻ lại tấp nập, ánh sáng hoa lệ sáng lòa cả một góc trời, dòng người trôi qua và chẳng một ai để ý dưới mái hiên của một ngôi nhà đã đóng cửa có một cô bé tóc vàng đang hồn nhiên đứng kéo violon. Gương mặt em sáng sủa như một thiên thần. Tiếng nhạc thánh thoát bay lên vòm trời như réo rắc, như chia sẻ niềm vui với một người. Ở dưới chân em đang đứng là hộp đàn đang mở nắp, tôi thấy có vài đồng xu nằm chỏng trơ. Sau lưng em lại là cánh cửa sắt đã kéo xuống, người ta vẽ nguệch ngoạc lên đó những hình ảnh ngẫu hứng đầy màu sắc, vô tình lại trở thành một tấm “phông” ngộ nghĩnh. Tôi kéo tay Thịnh và Dũng dừng lại trong giây lát để tận hưởng âm thanh từ bàn tay bé bỏng kia. Có lẽ thấy chúng tôi nhìn và lắng nghe một cách say sưa nên giây lát sau, trong lúc đang kéo đàn, em liếc mắt tròn xoe và nở một nụ cười như thầm cám ơn. Ánh mắt ấy ám ảnh không nguôi. Thế đấy! Có những lúc trên cõi trần này, ta đi thênh thang vô tận đến cùng trời cuối đất, để rồi trong một giây bất chợt ta lại gặp một hình bóng xa lạ. Thoáng gặp nhưng lại nhớ. Và từ đó, chẳng bao giờ ta có thể gặp lại một lần nữa. Chẳng bao giờ.

Nghe xong bản hòa tấu, đặt vào đó vài đồng cent, chúng tôi lại bước đi. Trong khi chân đã bước, tôi ngoái lại vẫn thấy em dìu dặt từng âm thanh trong vắt. Trên vòm trời đang lấp lánh những ánh sáng. Một thứ ánh sáng nhợt nhạt không rõ sắc màu.

Đi tiếp một đoạn nữa, cũng ở một góc đèn vàng chúng tôi lại gặp hai chàng thanh niên đang chơi guitare một cách say sưa, không cần biết có ai dừng lại để thưởng thức hay không? Mồ hôi chảy dài trên gương mặt thư sinh đã sạm sương gió. Chẳng cần. Họ cứ chơi như một nhu cầu tự thân. Ai dám bảo cô bé kia, chàng trai này không phải là nghệ sĩ? Họ là nghệ sĩ của đường phố. Đường phố cần có những hiệp sĩ để săn bắt cướp, nhưng cũng cần có những nghệ sĩ để ru hồn người lắng lại trong tốc độ mưu sinh ngày một chóng mặt. Các nghệ sĩ ấy không trơ trẽn mở miệng van xin lòng thương hại của bất cứ ai, nhưng ai đồng cảm cứ ném vào trong cái mũ đang đặt dưới đất vài xu lẻ. Thế thôi.

Những nghệ sĩ này, tôi đã gặp nhiều ở quảng trường DAM. Có thể là một chàng trai vừa đánh trống vừa hát cuồng nhiệt như đang biểu diễn trước đám đông cả hàng ngàn người, nhưng không, lúc ấy chỉ dăm ba người hờ hững bước qua; có thể đó là một người đàn ông mặc áo giáp sơn màu sặc sỡ, tay cầm kiếm gỗ đứng bên cạnh người đàn bà hóa trang thành một công nương. Trông buồn cười như họ vừa bước ra từ hài kịch của Shakespeare. Nếu du khách muốn chụp ảnh lưu niệm với họ, cứ việc ném dưới chân họ vài xu. Và đêm nay, trước mắt tôi là một nghệ sĩ đang thổi lửa và nhảy múa cuồng nhiệt. Đời cũng vui. Tất cả chỉ là những trò chơi, chơi khi bóng đêm sụp xuống để ngày mai, mặt trời lên lại tất bật với công việc.

“Uống đi thôi!” Thịnh mời. Những cái ly thủy tinh lại nâng lên chạm vào nhau. Uống xong một ngụm bia và liếm môi bởi những bọt bia trắng xóa, ấy là lúc tôi bắt đâu ngã người ra sau ghế, nhắm mắt và lơ mơ với thơ. Bài thơ viết tặng Thịnh đã hoàn thành trong giây phút này, cũng là vần điệu khép lại những trang ghi chép trong một chuyến đi ngắn ngủi:

Uống bia ở Amsterdam

Nắng khuya lững thững bóng vàng nhẹ tênh

Vuốt ve từng ngọn cỏ mềm

Chạm giọt sương đã ngủ quên ban chiều

Đường về chân bước liêu xiêu

Sông xanh soi bóng dập dìu gió thơm

Sắc màu Van Gogh chập chờn

Bông hoa tulip cô đơn đứng chờ

Đêm nay tôi ngủ và mơ

Phố phường thân mật ngẩn ngơ đường về

Về thôi. Tôi vùi sâu trong giấc ngủ yên lành bởi quanh tôi đang có những tiếng chuông nhà thờ vọng đến như vỗ về, như chúc tụng ngày vui đã qua mau...

LÊ MINH QUỐC

(Amsterdam-Sài Gòn 7.2005)